Jak rozliczyć nianię
Kolejnym tematem, który sprawia wiele wątpliwości, jest prawidłowe rozliczanie osób zatrudnionych do opieki nad naszymi dziećmi. Chodzi tu oczywiście o nianie. Od października 2011 r. rodzice mogą przyjąć osoby zwane nianiami, które zaopiekują się dziećmi do lat 3. Ich składki społeczne i zdrowotne od kwot przewyższających wysokość minimalnego wynagrodzenia (obecnie 1 600 zł brutto) sfinansuje budżet państwa za pośrednictwem ZUS. A co dalej?
Umowa uaktywniająca
Na podstawie umowy uaktywniającej niania sprawuje opiekę nad dziećmi od ukończenia 20 tygodnia życia. Umowa zawierana jest w formie pisemnej między nianią a rodzicem/rodzicami dziecka. Jest to umowa o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umów zleceń.
Z uwagi na fakt, iż umowa jest zawierana pomiędzy dwoma podmiotami nie prowadzącymi działalności gospodarczej, dlatego też rodzic dziecka nie jest płatnikiem podatku dochodowego z tytułu zawartej z nianią umowy, co w praktyce oznacza, że:
Nie ciąży na nim obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconego wynagrodzenia,
Nie ma obowiązku sporządzenia i przekazania niani lub organowi podatkowemu deklaracji i informacji podatkowych (PIT-11, PIT-4R).
Koszty uzyskania przychodu
Do wynagrodzenia niani stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości 20% uzyskanego przychodu, z tym, że oblicza się je od przychodu pomniejszonego o potrącone przez rodzica lub opłacone przez nianię w danym miesiącu składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Jeśli niania będzie posiadała dowody potwierdzające poniesienie wyższych kosztów niż te wynikające z zastosowania normy procentowej, wówczas będzie mogła przyjąć koszty uzyskania w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.
Niania może podjąć decyzję o jednorazowym rozliczeniu podatku w zeznaniu rocznym lub też o odprowadzaniu miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku podatkowego.
Ważne!
Jeżeli niania dokona wpłaty zaliczki w trakcie roku podatkowego, to jest obowiązana do wpłacania kolejnych zaliczek od dochodów z tego tytułu w następnych miesiącach, aż do końca roku podatkowego.
Zaliczki wpłaca na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania w terminie do 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskała dochód, a za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego.
Oznacza to w praktyce, że rodzic nie pobiera od pensji niani żadnych zaliczek i nie odprowadza ich do urzędu skarbowego.
Stawka podatkowa
Do uzyskanego dochodu stosuje się najniższą stawkę podatkową 18%. Jeśli uzyskane dochody przekroczą kwoty progowe, to wtedy stosujemy stawkę 32%.
Po zakończeniu roku podatkowego niania zobowiązana jest złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe PIT-36.
Przykład wyliczenia miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia 1 500 zł ( tyle wynosiło najniższe wynagrodzenie w 2012 r.) przy założeniu braku składki na ubezpieczenie chorobowe:
- przychód: 1 500 zł;
- koszty uzyskania przychodu: 1 500,00 x 20% = 300,00 zł;
- podstawa opodatkowania: 1 500,00 – 300 = 1.200 zł
- zaliczka na podatek dochodowy 18%: 1 200,00 x 18% = 216,00 zł;
- zaliczka do zapłaty po zaokrągleniu: 216,00 zł.
Wynagrodzenie netto niani: 1.284,00 zł.
Przykład wyliczenia miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia 1 500 zł, przy założeniu potrącenia składki na ubezpieczenie chorobowe:
- przychód: 1 500,00 zł;
- składka na ubezpieczenie chorobowe: 1 500,00 x 2,45% = 36,75 zł:
- koszty uzyskania przychodu: (1 500,00 – 36,75) x 20% =292,65 zł
- podstawa opodatkowania: 1 500,00 - 36,75 - 29 2,65= 1 170,60 zł, po zaokrągleniu 1 171 zł;
- zaliczka na podatek dochodowy 18%: 1171 x 18% = 210,78 zł;
- zaliczka do zapłaty po zaokrągleniu: 211 zł.
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek
Niania zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu. Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe. Obowiązek zgłaszania, rozliczania spoczywa na rodzicu. Zgłoszenia dokonuje się w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia wykonywania pracy na druku ZUS ZFA z kodem tytułu do ubezpieczeń 04 30 XX.
Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe finansuje budżet państwa za pośrednictwem ZUS, przy czym ZUS opłaca wyłącznie składki obliczone od podstawy, którą stanowi kwota nie wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, natomiast składki na ubezpieczenie przewyższające kwotę najniższego wynagrodzenia opłaca płatnik składek, czyli rodzic.
Składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, bez względu na to czy podstawa wymiaru przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, finansują w całości z własnych środków sami ubezpieczeni, czyli niania, a opłaca do ZUS płatnik, czyli rodzic.
Nianie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na to ubezpieczenie opłaca ZUS od podstawy nie wyższej niż najniższe wynagrodzenie za pracę, natomiast od nadwyżki wynagrodzenia finansuje niania, a opłaca rodzic.
FP, FGŚP i FEP – za nianie nie opłaca się składek na Fundusz Pracy oraz składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.
Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.
Źródło: broszura informacyjna www.mf.gov.pl oraz ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
„Wyszkowiak” nr 11 z 12 marca 2013 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych
Na podstawie umowy uaktywniającej niania sprawuje opiekę nad dziećmi od ukończenia 20 tygodnia życia. Umowa zawierana jest w formie pisemnej między nianią a rodzicem/rodzicami dziecka. Jest to umowa o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umów zleceń.
Z uwagi na fakt, iż umowa jest zawierana pomiędzy dwoma podmiotami nie prowadzącymi działalności gospodarczej, dlatego też rodzic dziecka nie jest płatnikiem podatku dochodowego z tytułu zawartej z nianią umowy, co w praktyce oznacza, że:
Nie ciąży na nim obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconego wynagrodzenia,
Nie ma obowiązku sporządzenia i przekazania niani lub organowi podatkowemu deklaracji i informacji podatkowych (PIT-11, PIT-4R).
Koszty uzyskania przychodu
Do wynagrodzenia niani stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości 20% uzyskanego przychodu, z tym, że oblicza się je od przychodu pomniejszonego o potrącone przez rodzica lub opłacone przez nianię w danym miesiącu składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Jeśli niania będzie posiadała dowody potwierdzające poniesienie wyższych kosztów niż te wynikające z zastosowania normy procentowej, wówczas będzie mogła przyjąć koszty uzyskania w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.
Niania może podjąć decyzję o jednorazowym rozliczeniu podatku w zeznaniu rocznym lub też o odprowadzaniu miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku podatkowego.
Ważne!
Jeżeli niania dokona wpłaty zaliczki w trakcie roku podatkowego, to jest obowiązana do wpłacania kolejnych zaliczek od dochodów z tego tytułu w następnych miesiącach, aż do końca roku podatkowego.
Zaliczki wpłaca na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania w terminie do 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskała dochód, a za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego.
Oznacza to w praktyce, że rodzic nie pobiera od pensji niani żadnych zaliczek i nie odprowadza ich do urzędu skarbowego.
Stawka podatkowa
Do uzyskanego dochodu stosuje się najniższą stawkę podatkową 18%. Jeśli uzyskane dochody przekroczą kwoty progowe, to wtedy stosujemy stawkę 32%.
Po zakończeniu roku podatkowego niania zobowiązana jest złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe PIT-36.
Przykład wyliczenia miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia 1 500 zł ( tyle wynosiło najniższe wynagrodzenie w 2012 r.) przy założeniu braku składki na ubezpieczenie chorobowe:
- przychód: 1 500 zł;
- koszty uzyskania przychodu: 1 500,00 x 20% = 300,00 zł;
- podstawa opodatkowania: 1 500,00 – 300 = 1.200 zł
- zaliczka na podatek dochodowy 18%: 1 200,00 x 18% = 216,00 zł;
- zaliczka do zapłaty po zaokrągleniu: 216,00 zł.
Wynagrodzenie netto niani: 1.284,00 zł.
Przykład wyliczenia miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia 1 500 zł, przy założeniu potrącenia składki na ubezpieczenie chorobowe:
- przychód: 1 500,00 zł;
- składka na ubezpieczenie chorobowe: 1 500,00 x 2,45% = 36,75 zł:
- koszty uzyskania przychodu: (1 500,00 – 36,75) x 20% =292,65 zł
- podstawa opodatkowania: 1 500,00 - 36,75 - 29 2,65= 1 170,60 zł, po zaokrągleniu 1 171 zł;
- zaliczka na podatek dochodowy 18%: 1171 x 18% = 210,78 zł;
- zaliczka do zapłaty po zaokrągleniu: 211 zł.
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek
Niania zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu. Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe. Obowiązek zgłaszania, rozliczania spoczywa na rodzicu. Zgłoszenia dokonuje się w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia wykonywania pracy na druku ZUS ZFA z kodem tytułu do ubezpieczeń 04 30 XX.
Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe finansuje budżet państwa za pośrednictwem ZUS, przy czym ZUS opłaca wyłącznie składki obliczone od podstawy, którą stanowi kwota nie wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, natomiast składki na ubezpieczenie przewyższające kwotę najniższego wynagrodzenia opłaca płatnik składek, czyli rodzic.
Składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, bez względu na to czy podstawa wymiaru przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, finansują w całości z własnych środków sami ubezpieczeni, czyli niania, a opłaca do ZUS płatnik, czyli rodzic.
Nianie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki na to ubezpieczenie opłaca ZUS od podstawy nie wyższej niż najniższe wynagrodzenie za pracę, natomiast od nadwyżki wynagrodzenia finansuje niania, a opłaca rodzic.
FP, FGŚP i FEP – za nianie nie opłaca się składek na Fundusz Pracy oraz składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.
Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.
Źródło: broszura informacyjna www.mf.gov.pl oraz ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
„Wyszkowiak” nr 11 z 12 marca 2013 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych