Co warto wiedzieć, kupując u rolnika
Rolnikiem ryczałtowym jest rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 2 pkt 19 ustawy o VAT).
Rolnik ryczałtowy zwolniony został z prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług, składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych, dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.
Przedsiębiorca, który jest czynnym podatnikiem VAT, dokonując zakupu towarów od rolnika ryczałtowanego zobowiązany jest udokumentować zawartą transakcję fakturą VAT RR. Oprócz danych dotyczących przedmiotu transakcji, faktura taka powinna zawierać wskazanie podmiotów uczestniczących w transakcji, w tym imię i nazwisko lub nazwę dostawcy. Nabycie produktów rolnych od rolnika ryczałtowego przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą powinno być udokumentowane fakturą. W tym przypadku ciężar sporządzenia faktury został przerzucony na nabywcę, który to obowiązany jest do wystawienia faktury. Faktura ta sporządzona winna być w dwóch egzemplarzach. Oryginał takiej faktury przekazywany jest dostawcy, czyli rolnikowi ryczałtowanemu.
Zgodnie z art. 116 ust. 2 ustawy o VAT faktura, oprócz oznaczenia "Faktura VAT RR", powinna zawierać co najmniej:
1) imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
2) numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
3) numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;
4) datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
5) nazwy nabytych produktów rolnych;
6) jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów; 7) cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
8) wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
9) stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
10) kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
11) wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
12) kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
13) czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.
Faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług” .
Rolnik ryczałtowy dokonując sprzedaży produktów rolnych podatnikowi VAT korzysta ze zryczałtowanego zwrotu podatku. Podatek ten stanowi element ceny, jaką przedsiębiorca uiszcza za zakupiony towar.
Następuje więc doliczenie do ceny produktu kwoty podatku. Konstrukcja taka wynika z faktu, iż rolnik ryczałtowy nie może dokonać odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupów towarów lub usług wykorzystywanych w związku z prowadzoną działalnością.
Wypłacony dla rolnika ryczałtowego zwrot podatku podlega u przedsiębiorcy odliczeniu, w rozliczeniu za okres, w którym dokonano zapłaty.
Ważne!
Aby podatnik mógł z tego prawa skorzystać, musi być spełnionych kilka warunków:
1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2) zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3) w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Brak spełnienia któregokolwiek z wymienionych wyżej warunków pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego i to niezależnie od powodów z jakich to nastąpiło, a więc również z przyczyn niezależnych od nabywcy.
Przykład
Pan Kazimierz Marchewka prowadzi tzw. warzywniak. Towar zakupuje bezpośrednio od rolników producentów krajowych. Po ich nabyciu wystawia fakturę VAT RR, którą dokumentuje zawartą transakcję. Za zakupione produkty rolne zapłata następuje przelewem na rachunek bankowy rolnika.
Panu Marchewce będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, tylko i wyłącznie, gdy płatność za zakupiony towar nastąpi w terminie 14 dni od dnia zakupu, wystawiona zostanie faktura zawierająca opisane wyżej elementy, a na dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane dane z takiej faktury. W sytuacji, gdy płatność zostanie dokonana w gotówce, prawo do odliczenia podatku VAT nie będzie przysługiwało.
Skoro zatem podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego czy niezbędne jest dokumentowanie takiej transakcji fakturą VAT RR i czy niewystarczający do udokumentowania takiej transakcji będzie dokument wewnętrzny sporządzony przez nabywcę towaru?
Treść zapisu art. 116 ustawy VAT nie pozostawia wątpliwości, iż faktura w takiej sytuacji powinna być wystawiona. W praktyce może wystąpić i taka sytuacja, gdy rolnik ryczałtowy nie będzie posiadał rachunku bankowego.
Czy w każdym przypadku nabycia towarów od takiego rolnika nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego?
Przykład
Wspomniany pan Marchewka, świadczy również usługi wynajmu sprzętu rolniczego. Jedna z posiadanych przez niego maszyn rolniczych wypożyczona została rolnikowi ryczałtowemu. Oba strony umówiły się, że płatność za wynajem nastąpi w postaci produktów rolnych wyprodukowanych przez rolnika.
Zgodnie z art. 116 ust. 8 ustawy o VAT, obowiązek zapłaty na rachunek bankowy dotyczy tylko różnicy między kwotą należności za dostarczone produkty rolne i usługi rolnicze, a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.
Zatem w sytuacji, gdy towary dostarczone przez nabywcę rolnikowi ryczałtowemu w całości pokryją kwotę należności za dostarczone produkty rolne – jak ma to miejsce w podanym przeze mnie przykładzie – nie wystąpi obowiązek zapłaty na rachunek bankowy, a panu Marchewce będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku.
„Wyszkowiak” nr 3 z 15 stycznia 2013 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych
Przedsiębiorca, który jest czynnym podatnikiem VAT, dokonując zakupu towarów od rolnika ryczałtowanego zobowiązany jest udokumentować zawartą transakcję fakturą VAT RR. Oprócz danych dotyczących przedmiotu transakcji, faktura taka powinna zawierać wskazanie podmiotów uczestniczących w transakcji, w tym imię i nazwisko lub nazwę dostawcy. Nabycie produktów rolnych od rolnika ryczałtowego przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą powinno być udokumentowane fakturą. W tym przypadku ciężar sporządzenia faktury został przerzucony na nabywcę, który to obowiązany jest do wystawienia faktury. Faktura ta sporządzona winna być w dwóch egzemplarzach. Oryginał takiej faktury przekazywany jest dostawcy, czyli rolnikowi ryczałtowanemu.
Zgodnie z art. 116 ust. 2 ustawy o VAT faktura, oprócz oznaczenia "Faktura VAT RR", powinna zawierać co najmniej:
1) imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
2) numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
3) numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;
4) datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
5) nazwy nabytych produktów rolnych;
6) jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów; 7) cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
8) wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
9) stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
10) kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
11) wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
12) kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
13) czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.
Faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług” .
Rolnik ryczałtowy dokonując sprzedaży produktów rolnych podatnikowi VAT korzysta ze zryczałtowanego zwrotu podatku. Podatek ten stanowi element ceny, jaką przedsiębiorca uiszcza za zakupiony towar.
Następuje więc doliczenie do ceny produktu kwoty podatku. Konstrukcja taka wynika z faktu, iż rolnik ryczałtowy nie może dokonać odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupów towarów lub usług wykorzystywanych w związku z prowadzoną działalnością.
Wypłacony dla rolnika ryczałtowego zwrot podatku podlega u przedsiębiorcy odliczeniu, w rozliczeniu za okres, w którym dokonano zapłaty.
Ważne!
Aby podatnik mógł z tego prawa skorzystać, musi być spełnionych kilka warunków:
1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2) zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3) w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Brak spełnienia któregokolwiek z wymienionych wyżej warunków pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego i to niezależnie od powodów z jakich to nastąpiło, a więc również z przyczyn niezależnych od nabywcy.
Przykład
Pan Kazimierz Marchewka prowadzi tzw. warzywniak. Towar zakupuje bezpośrednio od rolników producentów krajowych. Po ich nabyciu wystawia fakturę VAT RR, którą dokumentuje zawartą transakcję. Za zakupione produkty rolne zapłata następuje przelewem na rachunek bankowy rolnika.
Panu Marchewce będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, tylko i wyłącznie, gdy płatność za zakupiony towar nastąpi w terminie 14 dni od dnia zakupu, wystawiona zostanie faktura zawierająca opisane wyżej elementy, a na dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane dane z takiej faktury. W sytuacji, gdy płatność zostanie dokonana w gotówce, prawo do odliczenia podatku VAT nie będzie przysługiwało.
Skoro zatem podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego czy niezbędne jest dokumentowanie takiej transakcji fakturą VAT RR i czy niewystarczający do udokumentowania takiej transakcji będzie dokument wewnętrzny sporządzony przez nabywcę towaru?
Treść zapisu art. 116 ustawy VAT nie pozostawia wątpliwości, iż faktura w takiej sytuacji powinna być wystawiona. W praktyce może wystąpić i taka sytuacja, gdy rolnik ryczałtowy nie będzie posiadał rachunku bankowego.
Czy w każdym przypadku nabycia towarów od takiego rolnika nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego?
Przykład
Wspomniany pan Marchewka, świadczy również usługi wynajmu sprzętu rolniczego. Jedna z posiadanych przez niego maszyn rolniczych wypożyczona została rolnikowi ryczałtowemu. Oba strony umówiły się, że płatność za wynajem nastąpi w postaci produktów rolnych wyprodukowanych przez rolnika.
Zgodnie z art. 116 ust. 8 ustawy o VAT, obowiązek zapłaty na rachunek bankowy dotyczy tylko różnicy między kwotą należności za dostarczone produkty rolne i usługi rolnicze, a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.
Zatem w sytuacji, gdy towary dostarczone przez nabywcę rolnikowi ryczałtowemu w całości pokryją kwotę należności za dostarczone produkty rolne – jak ma to miejsce w podanym przeze mnie przykładzie – nie wystąpi obowiązek zapłaty na rachunek bankowy, a panu Marchewce będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku.
„Wyszkowiak” nr 3 z 15 stycznia 2013 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych