Koniec roku – czas na remanent
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, opodatkowaną na zasadach ogólnych, czy też w formie ryczałtu ewidencjonowanego muszą na koniec każdego roku i w kilku innych sytuacjach sporządzić spis z natury zwany potocznie remanentem. W przypadku prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów, remanent jest ważny m.in. dlatego, że bierze się go pod uwagę obliczając dochód z działalności gospodarczej. Nieprawidłowy remanent oznacza błędnie ustalony dochód, a więc również błędny zeznanie roczne. Warto zatem wiedzieć, jak i kiedy sporządzić taki spis oraz co powinien zawierać.
Spis z natury powinien zostać przeprowadzony:
- na dzień 1 stycznia (z wyjątkiem ryczałtu ewidencjonowanego),
- na koniec każdego roku podatkowego,
- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego
- w razie zmiany wspólnika,
- w razie zmiany proporcji udziałów wspólników, lub
- w razie likwidacji działalności.
Poza ww. przypadkami spis z natury podlega wpisaniu do księgi także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy jego sporządzenie zarządził nam naczelnik urzędu skarbowego.
W przypadku likwidacji działalności gospodarczej lub wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej nie trzeba już dodatkowo (oprócz spisu z natury) sporządzać wykaz składników majątku. Nie ma już obowiązku płacenia 10 proc. zryczałtowanego podatku w momencie likwidacji działalności, czy wystąpienia ze spółki wspólnika. Podatek będzie płacony dopiero w momencie uzyskania dochodu ze zbycia tych składników majątku.
Ważne!
W przypadku, gdy chcemy sporządzić spis z natury w innym terminie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej – należy o tym fakcie zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego co najmniej na siedem dni przed datą sporządzenia tego spisu.
Co należy uwzględnić w remanencie
Spisem z natury powinny zostać objęte towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady.
Remanentem trzeba objąć również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika (nie trzeba ich jednak wyceniać – wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie i wskazanie kto jest ich właścicielem).
W razie likwidacji działalności i zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego, spisem z natury należy objąć również wyposażenie.
Przez towary należy rozumieć – towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki.
Co bezwzględnie musi zawierać spis:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),
- datę sporządzenia spisu,
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
- szczegółowe określenie towaru i innych składników podlegających spisowi,
- jednostkę miary,
- ilość stwierdzoną w czasie spisu,
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
- łączną wartość spisu z natury oraz
- klauzulę "Spis zakończono na pozycji...",
- podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).
Od każdej zasady są wyjątki:
przy prowadzeniu księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem z natury można obejmować jedną pozycją wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z podziałem na książki, broszury, albumy i inne;
przy prowadzeniu działalności kantorowej – spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewizowe, które wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy;
przy prowadzeniu działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw – spisem z natury należy objąć rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki;
przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej – spisem z natury należy objąć niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz ilość zwierząt według gatunków z podziałem na grupy.
Spis z natury musi być wpisany do podatkowej księgi przychodów i rozchodów według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne, szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie przechowuje się łącznie z księgą przez okres wskazany do przechowywania dokumentacji księgowej, tj. 5 lat licząc od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Sporządziłeś spis i co dalej?
Po sporządzeniu spisu należy dokonać wyceny materiałów i towarów handlowych objętych spisem z natury:
- według cen zakupu lub nabycia albo
- według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.
Cena zakupu to cena, jaką płacimy za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Cena nabycia to cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.
Jeżeli jesteś „VAT-owcem”, ważne jest aby wyceniać zakupione z VAT-em materiały i towary według cen bez VAT (netto), o ile przysługiwało prawo odliczenia podatku należnego. W innych sytuacjach wycena powinna być dokonana wg cen z VAT (brutto).
Ważne!
Wycenę sporządzonego spisu obowiązani jesteśmy dokonać najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury. Po upływie 14 dni możemy spodziewać się kontroli urzędu skarbowego w zakresie rzetelności sporządzenia i wyceny spisu.
Źródło: Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
„Wyszkowiak” nr 1 z 31 grudnia 2012 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych
- na dzień 1 stycznia (z wyjątkiem ryczałtu ewidencjonowanego),
- na koniec każdego roku podatkowego,
- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego
- w razie zmiany wspólnika,
- w razie zmiany proporcji udziałów wspólników, lub
- w razie likwidacji działalności.
Poza ww. przypadkami spis z natury podlega wpisaniu do księgi także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy jego sporządzenie zarządził nam naczelnik urzędu skarbowego.
W przypadku likwidacji działalności gospodarczej lub wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej nie trzeba już dodatkowo (oprócz spisu z natury) sporządzać wykaz składników majątku. Nie ma już obowiązku płacenia 10 proc. zryczałtowanego podatku w momencie likwidacji działalności, czy wystąpienia ze spółki wspólnika. Podatek będzie płacony dopiero w momencie uzyskania dochodu ze zbycia tych składników majątku.
Ważne!
W przypadku, gdy chcemy sporządzić spis z natury w innym terminie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej – należy o tym fakcie zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego co najmniej na siedem dni przed datą sporządzenia tego spisu.
Co należy uwzględnić w remanencie
Spisem z natury powinny zostać objęte towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady.
Remanentem trzeba objąć również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika (nie trzeba ich jednak wyceniać – wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie i wskazanie kto jest ich właścicielem).
W razie likwidacji działalności i zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego, spisem z natury należy objąć również wyposażenie.
Przez towary należy rozumieć – towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki.
Co bezwzględnie musi zawierać spis:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),
- datę sporządzenia spisu,
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
- szczegółowe określenie towaru i innych składników podlegających spisowi,
- jednostkę miary,
- ilość stwierdzoną w czasie spisu,
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
- łączną wartość spisu z natury oraz
- klauzulę "Spis zakończono na pozycji...",
- podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).
Od każdej zasady są wyjątki:
przy prowadzeniu księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem z natury można obejmować jedną pozycją wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z podziałem na książki, broszury, albumy i inne;
przy prowadzeniu działalności kantorowej – spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewizowe, które wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy;
przy prowadzeniu działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw – spisem z natury należy objąć rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki;
przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej – spisem z natury należy objąć niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz ilość zwierząt według gatunków z podziałem na grupy.
Spis z natury musi być wpisany do podatkowej księgi przychodów i rozchodów według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne, szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie przechowuje się łącznie z księgą przez okres wskazany do przechowywania dokumentacji księgowej, tj. 5 lat licząc od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Sporządziłeś spis i co dalej?
Po sporządzeniu spisu należy dokonać wyceny materiałów i towarów handlowych objętych spisem z natury:
- według cen zakupu lub nabycia albo
- według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.
Cena zakupu to cena, jaką płacimy za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Cena nabycia to cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.
Jeżeli jesteś „VAT-owcem”, ważne jest aby wyceniać zakupione z VAT-em materiały i towary według cen bez VAT (netto), o ile przysługiwało prawo odliczenia podatku należnego. W innych sytuacjach wycena powinna być dokonana wg cen z VAT (brutto).
Ważne!
Wycenę sporządzonego spisu obowiązani jesteśmy dokonać najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury. Po upływie 14 dni możemy spodziewać się kontroli urzędu skarbowego w zakresie rzetelności sporządzenia i wyceny spisu.
Źródło: Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
„Wyszkowiak” nr 1 z 31 grudnia 2012 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych