Architektura Kurpi Białych ocalona od zapomnienia
(Zam: 20.12.2022 r., godz. 20.00)
W roku 2022 realizowało projekt „Architektura Kurpi Białych – stan zachowania na 2022 r.” Każdy mieszkaniec powiatu wyszkowskiego mógł szukać kurpiowskich perełek architektonicznych, zrobić zdjęcie i przesłać do stowarzyszenia. I tu miłe zaskoczenie. Znalazły się chętne osoby. Wsparcie było, i to bardzo duże. W projekcie jest też dokumentacja dostarczona przez pasjonatów z naszego regionu, którzy wspierali nas w działaniach, prowadząc inwentaryzację według naszych założeń projektowych, ale również dostarczyli nam nowych pomysłów.
Przede wszystkim realizacją projektu zajęli się członkowie stowarzyszenia i mieszkańcy Leszczydołu-Nowin. Podczas pracy zamierzano wziąć pod uwagę przede wszystkim budynki mieszkalne, budynki gospodarcze, ale także elementy małej architektury, takie jak ziemianki, wiejskie kapliczki i elementy kultu religijnego. Okazało się, że tych obiektów jest bardzo dużo i ta liczba osób, i krótki czas realizacji pozwoli zinwentaryzować przede wszystkim budynki mieszkalne.
Projekt ukierunkowany był na stworzenie dokumentacji fotograficznej przedstawiającej stan zachowania architektury kurpiowskiej w powiecie wyszkowskim. A jak wygląda ten stan na dzień dzisiejszy? Niestety, ale tradycyjne budownictwo kurpiowskie szybko znika z naszego krajobrazu. Możemy na szczęście jeszcze spotkać nieliczne ciekawe obiekty: domy, budynki gospodarcze, elementy małej architektury. Niestety stan techniczny jest bardzo słaby. Gospodarstwa opuszczone, porośnięte dziką roślinnością. Zdarzają się również obiekty w doskonałej kondycji technicznej, zamieszkałe, tętniące życiem i utrzymane w duchu tradycji budownictwa kurpiowskiego. Właściciele tych perełek chętnie przekazywali nam informacje potrzebne do inwentaryzacji, ale też dzielili się wspomnieniami.
Wsparcie finansowe na realizację projektu – działania inwentaryzacyjne – stowarzyszenie otrzymało od Starostwa Powiatowego uczestnicząc w konkursie. Zebrana dokumentacja pozwoliła ocenić stan architektury na naszym terenie oraz zainteresować tematem większą grupę ludzi. Utworzono 5 zespołów, które pracowały w poszczególnych gminach: Brańszczyk, Rząśnik, Długosiodło, Wyszków i Somianka. Przydzielono zadania i w drogę. Oczywiście, że najtrudniejszy był etap terenowy, czyli poszukiwanie i fotografowanie. Ale dzięki temu uczestnicy nie tylko pozyskali ogrom materiałów, ale przeżyli wiele przygód, niespodzianek, zdobyli doświadczenie i zrealizowali wyzwania. Mogli też podziwiać piękne kurpiowskie krajobrazy. Nudzić się nie było można. Poszukiwania obiektów prowadziliśmy wiosną, latem i jesienią, bo wtedy trwał projekt, ale te kurpiowskie budowle szczególnie wpasowały się w jesienny krajobraz. Jesienne fotografie podkreślają kolorystykę architektury dominującą na Kurpiach, a szczególnie jej specyficzną symbiozę z naturą, tradycją i wiarą chrześcijańską, co objawia się chociażby w przepięknie zdobionych szczytach wiejskich chałup zawierających chrześcijańskie motywy. Po zakończeniu projektu zebraliśmy całość materiału, stworzyliśmy bazę danych, wyciągnęliśmy wnioski i przeanalizujemy stan zachowania architektury kurpiowskiej w roku 2022.
Żeby uzyskać taki piękny efekt końcowy zespoły przejechały łącznie ponad 1400 km i poświęciły ponad 220 godzin pracy w terenie. Prace projektowe trwały od późnej wiosny do późnej jesieni 2022 r. Dla każdego obiektu wykonana została dokumentacja fotogra¬ficzna. Badania objęły 142 miejscowości powiatu wyszkowskiego. W 51 miejscowościach nie zlokalizowano już żadnego budynku związanego z tradycją kurpiowską Wykonano 798 fotografii badanych obiektów. Zlokalizowano aż 264 obiekty. Co daje średnio niecałe 2 obiekty w jednej miejscowości. Jest to więc wynik bardzo słaby, świadczący o szybkim procesie zanikania tradycji kurpiowskiej w budownictwie. Wstępne szacunki wskazują, że między 2011 a 2022 rokiem z krajobrazu Kurpi Białych powiatu wyszkowskiego zniknęło około 200 drewnianych budynków charakterystycznych dla tego terenu.
Najwięcej obiektów zidentyfikowano w gminie Długosiodło, zaś najmniej w gminie Wyszków. W najlepszym stanie technicznym jest architektura w gminie Długosiodło, w najgorszym w gminie Wyszków. Najwięcej opuszczonych domów jest w gminie Długosiodło. Wiele spośród zlokalizowanych budynków jest ciągle w doskonałej formie. Zlokalizowane zostały przykłady całych zagród utrzymanych w tradycji kurpiowskiej, gdzie spotkać można, do dziś użytkowane, piwnice, czynne studnie, nienagannie utrzymane budynki gospodarcze wraz ze zwierzętami hodowlanymi.
Mamy nadzieję, że zebrana dokumentacja będzie ciekawym archiwum, które odpowiedziało nam na pytanie dotyczące stanu zachowania architektury kurpiowskiej. Inwentaryzację architektury kurpiowskiej Stowarzyszenie „Wspólna Przyszłość” z Leszczydołu-Nowin uważa za rozpoczętą, ale to jeszcze nie koniec. Nie dajmy zginąć pamiątkom kultury kurpiowskiej, kontynuujmy nasze dzieło i ocalmy od zapomnienia dla naszych wnuków. Przecież to nasze korzenie. „A nie ma przyszłości bez przeszłości” – powiedział papież święty Jan Paweł II. Zrealizowane zostały również cele pośrednie, jakim było zainteresowanie społeczności lokalną tradycją. Członkowie zespołów projektowych podkreślali serdeczność, z jaką spotykali się w trakcie tworzenia dokumentacji, choć nie obyło się również bez sytuacji mniej przyjemnych.
Kolejną rzeczą wartą podkreślenia jest fakt, że w trakcie trwania projektu zgłaszali się wolontariusze chętni do niesienia pomocy przy pracach inwentaryzacyjnych. Jedna z miejscowości została zinwentaryzowana zgodnie z przyjętym standardem przez wolontariuszkę. Jest to bardzo motywujące i dające pewne perspektywy na przyszłość, jeżeli chodzi o realizowanie podobnych projektów. Ważnym elementem jest również fakt, że jeden z zespołów spisowych tworzyła młodzież, mieszkańcy Leszczydołu-Nowin, a ich praca spotykała się z dużym zainteresowaniem ze strony rówieśników. Rozmowy z mieszkańcami kurpiowskich chat, ich wspomnienia, radości i smutki, na przemian łzy i uśmiechy pozostaną na długo w pamięci wszystkich uczestników projektu, który dostarczył członkom zespołów projektowych wielu niezapomnianych wrażeń. Pozyskiwanie funduszy i sprawna realizacja projektów to zasługa prezesa Stowarzyszenia Artura Gałązki, który dziękuje członkom Stowarzyszenia za wkład i zaangażowanie w pracę. Sam by przecież tego nie zrealizował. A pod jego kierunkiem Stowarzyszenie przeprowadziło już kilka ciekawych i ważnych projektów. A ma już pomysły na nowe.
Stowarzyszenie „Wspólna Przyszłość” z Leszczydołu-Nowin
Napisz komentarz
- Komentarze naruszające netykietę nie będą publikowane.
- Komentarze promujące własne np. strony, produkty itp. nie będą publikowane.
- Za treść komentarza odpowiada jego autor.
- Regulamin komentowania w serwisie wyszkowiak.pl