• - Strona Główna

• 
  

Zamordowanym za pomoc Żydom mieszkańcom wsi Poręba-Kocęby Piotrowi Leszczyńskiemu i Antoniemu Prusińskiemu poświęcono tablicę, którą 9 czerwca odsłonili odsłoniła wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Magdalena Gawin w towarzystwie przedstawicieli rodzin bohaterów.
Uroczystość odbyła się w miejscu, gdzie 15 maja 1943 r. dokonano mordu. Rozpoczęła się od mszy polowej z udziałem lokalnej społeczności, przedstawicieli samorządu, stowarzyszeń i organizacji, a także rodzin zamordowanych. Zorganizował ją działający w Warszawie Instytut Pileckiego przy współpracy z gminą Brańszczyk i powiatem wyszkowskim.
Jak opisuje, na podstawie przeprowadzonych badań Instytut Pileckiego, „Antoni Prusiński i Piotr Leszczyński byli szanowanymi gospodarzami. Ich domy znajdowały się na skraju wsi, niedaleko lasu, w którym z pomocą lokalnej społeczności ukrywał się nieznany z nazwiska Żyd. 15 maja 1943 roku po godzinie czwartej rano wieś została otoczona przez siły niemieckie. Żandarmeria i gestapo rozpoczęły obławę na Żydów. Antoni Prusiński ukrył się w zabudowaniach gospodarstwa. Chcąc zmusić go do upuszczenia kryjówki, Niemcy bili jego żonę i podpalili dom. Pod taką presją Antoni Prusiński ujawnił się. W czasie obławy Niemcy zatrzymali także Piotra Leszczyńskiego z sąsiedniego gospodarstwa. Pochwyconych bili kijami. Gdy przyprowadzono ukrywającego się Żyda, wszyscy trzej mężczyźni zostali skatowani do nieprzytomności, a następnie dobici strzałami z pistoletu i zakopani we wspólnym grobie”.
– Dziś spotykamy się, by zawołać po imieniu Piotra Leszczyńskiego, Antoniego Prusińskiego, a także nieznanego w tej chwili z nazwiska zamordowanego Żyda – podkreślił dyrektor Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski.
Kierowana przez niego instytucja realizuje projekt „Zawołani po imieniu”, który poświęcony jest osobom narodowości polskiej zamordowanym za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej. W jego ramach ufundowano w Porębie-Kocębach odsłoniętą w niedzielę tablicę.
– Prowadzimy wyścig z czasem, aby te nazwiska móc wspomnieć, nadać im właściwe znaczenie i godność – zaznaczył dyrektor.
Projekt „Zawołani po imieniu” zainicjowany przez wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Magdalenę Gawin wynika z potrzeby zaznaczenia w przestrzeni publicznej miejsc związanych z pomordowanymi. Instytut Pileckiego chce w ten symboliczny sposób wprowadzić lokalne doświadczenia do powszechnej świadomości historycznej.
Wiceminister zwróciła uwagę na ogromną archiwalną pracę dotycząca analizy źródeł, materiałów, którą realizuje Instytut. Pracę bezcenną, bo dzięki niej lokalne społeczności zyskują pamięć o swoich bohaterach.
– Musieliście czekać 75 lat od zakończenia wojny, by oddać cześć, sprawiedliwość polskim bohaterom, patriotom, katolikom i chrześcijanom. Moja obecność tu nie jest przypadkowa – dziękuję w imieniu państwa polskiego za to, że podczas strasznej wojny, okupacji, znalazły się osoby dzielne, odważne, które potrafiły przedłożyć dobro ludzi obcych nad bezpieczeństwo własnej rodziny – podkreśliła prof. Magdalena Gawin. – Wiemy, że zamordowanie Piotra i Antoniego było poprzedzone spaleniem całego gospodarstwa, wielogodzinnym biciem, lżeniem, szantażem, że zabitych zostanie jeszcze więcej osób. To upamiętnienie jest wyrazem pamięci państwa polskiego. Składam hołd zamordowanym mieszkańcom Poręby – dodała. – Piotr i Antoni to męczennicy waszej wsi. Jesteśmy chrześcijanami i w chrześcijaństwie wszystko to, co ważne dzieje się przez męczeństwo.
Głos zabrał też wójt gminy Brańszczyk prof. Wiesław Przybylski.
– Już w czasie kampanii wrześniowej w 1939 r. na ziemi wyszkowskiej toczyły się zacięte walki z okupantem niemieckim. To m.in. do wyszkowskich lasów Polacy wywozili Żydów uratowanych z warszawskiego getta w 1943 r. – oznajmił. – Ludzie walczący o prawdziwą wolność wiele przeszli, a ich doświadczenia często celowo były tuszowane i spychane w niepamięć. Było to morze cierpienia tak fizycznego, jak i moralnego. Należałoby się zatrzymać przy każdym zdarzeniu, człowieku, pomyśleć o ofiarach, jakie poniosły polskie rodziny, ludność miast i wsi. Trzeba i dziś pomyśleć z lękiem o tym, gdzie leżą granice nienawiści, zniszczenia człowieka przez człowieka, okrucieństwa. Ta wojna niosła za sobą ogromne cierpienia, ale objawiła też ludzką odwagę, bohaterstwo, patriotyzm, solidarność międzyludzką. Lecz rachunek strat przeważył. Za wojnę są odpowiedzialni nie tylko ci, którzy ją wywołują, ale też ci, którzy nie czynią wszystkiego, co w ich mocy, by jej przeszkodzić. Przypominamy o tych, których prawa zostały pogwałcone, bo obowiązuje nas prawda, troska o człowieka i pokój. W imieniu mieszkańców gminy dziękuję wszystkim, którzy zebrali się i upamiętnili świadectwo tragicznych losów mieszkańców wsi Poręba-Kocęby z 15 maja 1943 r. Niech będzie chwała poległym, należny szacunek żyjącym, którzy walczyli z okupantem. Niech pamięć o nich trwa w przyszłych pokoleniach, dzięki nim idziemy ku przyszłości.
W imieniu rodzin upamiętnionych głos zabrał prawnuk jednego z pomordowanych Andrzej Leszczyński.
– Dziękuję, że śmierć tych trzech ludzi została odkryta i ujawniona publicznie – zaznaczył. – Moja prababcia bardzo ukrywała tę tragedię i przez wiele lat milczała. W końcu po wielu latach zdecydowała się opowiedzieć nam tę historię. Mówiła, że boi się wspomnień. To była tragedia rodzinna.
Wśród gości był też rzecznik Episkopatu Polski ks. Paweł Rytel-Andrianik.
– Mój dziadek był więźniem Treblinki. Mamy te same doświadczenia. To, co wam opowiadali wasi dziadkowie, rodzice, ja też słyszałem w domu. W świadomości, że za chwilę można być wywiezionym do Treblinki ludzie ratowali Żydów, którzy ginęli tylko dlatego, że byli Żydami – stwierdził. – Dzięki projektowi „Zawołani po imieniu”, dzięki państwu dajecie bohaterom imię na wieki.
Tablicę poświęcił ks. Andrzej Grzybowski, a kwiaty złożyli przed nią przedstawiciele instytucji, samorządów, organizacji, mieszkańcy. Na koniec zaśpiewał chór z parafii Poręba.
Nazwa projektu „Zawołani po imieniu” nawiązuje do wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości” podkreślającego konieczność precyzyjnego policzenia ofiar „walki z władzą nieludzką”. Instytut Pileckiego rozpoczął projekt „Zawołani po imieniu” w Sadownem 24 marca 2019 r. W Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów w czasie okupacji niemieckiej kamień z pamiątkową tablicą został odsłonięty przez premiera Mateusza Morawieckiego przed domem Leona, Marianny i Stefana Lubkiewiczów – rodziny piekarzy zastrzelonej przez Niemców 13 stycznia 1943 r.
Instytut Pileckiego jest instytucją badawczą, która została powołana, aby prowadzić międzynarodowe badania nad historią XX w., a także tworzyć archiwum cyfrowe gromadzące dokumenty z Polski i archiwów zagranicznych. Instytut służy upamiętnianiu, dokumentowaniu i badaniu historii XX w., ze szczególnym uwzględnieniem polskiego doświadczenia i losów obywateli polskich. To miejsce stworzone na potrzeby interdyscyplinarnej i międzynarodowej refleksji nad kluczowymi zagadnieniami XX-wiecznych totalitaryzmów.
J.P.

• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  

Komentarze

Napisz komentarz

• Komentarze naruszające netykietę nie będą publikowane.
• Komentarze promujące własne np. strony, produkty itp. nie będą publikowane.
• Za treść komentarza odpowiada jego autor.
• Regulamin komentowania w serwisie wyszkowiak.pl

Imię:

Tytuł:

Komentarz: