• - Strona Główna

Nauczyciel historii I LO Michał Czajka w ramach projektu, jako jeden z dwudziestu nauczycieli z Polski, wziął udział w wyjeździe do Izraela, który trwał do 2 do 15 czerwca. Uczestnicy seminarium omawiali m.in. scenariusz lekcji, który będzie realizowany w Polsce i Izraelu. Program zapoczątkował Alex Dancyg – Żyd urodzony w Warszawie, który w wieku 9 lat opuścił Polskę i z rodziną wyemigrował do Izraela.
O idei projektu „Zachować pamięć” opowiedział nam Michał Czajka.

„Wyszkowiak”: Prócz spotkań, w ramach projektu w Polsce i Izraelu będą realizowane lekcje według jednakowego scenariusza. Na czym polega ich innowacyjność? Domyślam się, że kwestia relacji polsko-żydowskich będzie poruszana na lekcjach z większą intensywnością niż to się dzieje w standardowym programie nauczania w Polsce.
Michał Czajka: - Scenariusz napisany jest po polsku i hebrajsku. Na przykład, na podstawie ilustracji młodzież ma opisywać przedstawicieli narodu żydowskiego. Albo pokazana jest na ilustracji manifestacja patriotyczna, podczas której Żyd niesie krzyż, bo ksiądz, który go trzymał, został postrzelony. Chodzi o to, żeby wskazać, że Żydzi i Polacy żyli obok siebie, mieliśmy wspólne cele. Scenariusz będzie realizowany w wybranych klasach. Założenie jest takie, by lekcje prowadzili uczniowie pod nadzorem z nauczyciela. Mają one na celu pokazanie, że przez tysiąc lat żyliśmy we wspólnym państwie. My, Polacy mieliśmy swoją ojczyznę, a Żydzi polscy traktowali po części nasze państwo jako swoje. Wiele nas łączyło, stereotypy wynikają z tego, że tak naprawdę nie poznaliśmy się. Żyliśmy tak, jak społeczeństwo teraz – ludzie w jednym bloku się nie znają, nawet nie mówią sobie dzień dobry. Można powiedzieć, że tak wyglądały relacje polsko-żydowskie w okresie międzywojennym, a nawet wcześniejszym.

Czy choć część tych lekcji będzie poświęcona pogłębieniu wiedzy o lokalnej historii polsko-żydowskiej?
- W trakcie pobytu dziewcząt z Izraela planujemy m.in. wizytę przy pomniku poświęconym Moredchajowi Anielewiczowi, wspólny spacer na cmentarz żydowski, gdzie będzie odmówiony kadisz.

Czy w ramach standardowych lekcji historii też mówi się o lokalnej historii polsko-żydowskiej?
- Tak, gdy powstało kółko historyczne, pierwsza nasza wycieczka odbyła się na cmentarz żydowski. Jeśli odbywają się rajdy rowerowe, to śladami roku 1920, II wojny światowej, mówimy o Mordechaju Anielewiczu, o którym w większości publikacji, niezgodnie z prawdą, podaje się, że urodził się w Warszawie. Przyszedł na świat w Wyszkowie, dopiero później jego matka przeniosła się do Warszawy. I o tych faktach mówimy młodzieży. Odwiedzamy cmentarz żydowski, gdzie omawiamy historię Żydów wyszkowskich. Przy okazji tematów dotyczących polityki wewnętrznej Kazimierza Wielkiego również mówmy o Żydach, o takich instytucjach jak kahał, o przywilejach, które Żydzi otrzymali w Polsce. Przy omawianiu tematów związanych z wyprawami krzyżowymi, mówimy o pogromach ludności żydowskiej w Europie Zachodniej, która znalazła schronienie na ziemiach polskich. Rzeczpospolita Obojga Narodów była dla Żydów jak druga ojczyzna, stąd 3,5 mln Żydów w okresie międzywojennym mieszkało w Polsce, to 45 proc. populacji żydowskiej w Europie. Tu czuli się bezpiecznie. Część ludności żydowskiej spolonizowała się, część popierała syjonizm, chęć powstania państwa Izrael na terenie Palestyny, część chciała żyć w Polsce jako jej obywatele.

Czy w scenariuszach wspólnych lekcji jest miejsce na poruszanie tematu Holokaustu, antysemityzmu?
- Dziesięć lat temu młodzież zrobiła film „Forshenbig” w wolnym tłumaczeniu „Poszukujący” dotyczący relacji polsko-żydowskich z okresu międzywojennego i II wojny światowej pokazujący, że były przyjaźnie polsko-żydowskie, ale też niesnaski wynikające z nieznajomości wzajemnej kultury, religii, z tego powodu, że Żydzi byli bardziej operatywni – mieszkali nie u siebie, w okresie szlacheckim nie mogli mieć ziemi, więc zajmowali się innymi zawodami, mieli smykałkę do bankierstwa, niejednokrotnie my Polacy się u nich zadłużaliśmy, co rodziło niechęć. Żydzi byli bardziej ze sobą zżyci w takich małych społecznościach jak Wyszków, pomagali sobie nawzajem, czego o Polakach nie można powiedzieć. Część z nich nie chciała asymilacji, my z drugiej strony jako Polacy, nie wyciągaliśmy do nich ręki. Tuwim, Leśmian, czy wielu innych spolonizowało się, stanowiło część polskiej kultury. Była to koegzystencja narodów, współpracowaliśmy gospodarczo, politycznie, itd., ale byliśmy obok siebie, aczkolwiek w Wyszkowie ponoć odbywały się mecze pomiędzy Bugiem Wyszków a drużyną żydowską.
Młodzież izraelska zdaje maturę z przedmiotu, który odnosi się do Holokaustu. Instytut Yad Vashem prowadzi zajęcia o tej tematyce dla różnych grup młodzieży, żołnierzy. Odbywają się one w formie warsztatów, wykładów, wycieczek. W instytucie jest muzeum holokaustu, gdzie mówi się o polskich Żydach, kampanii wrześniowej, pakcie Ribbentrop-Mołotow, o przyczynach wojny itp. Holokaust, jak mówią Żydzi, był czymś innym niż np. pogrom Ormian, chodziło w nim o całkowite wyeliminowanie pewnej nacji. Holokaust jest czymś dla państwa Izrael, co jednoczy Żydów bez względu na ich poglądy i pochodzenie – ortodoksów, ultraortodoksów, ateistów, Żydów etiopskich, czy marokańskich.

Czy wystarczająco dbamy o ślady historii polsko-żydowskiej w skali lokalnej?
- Ważną rzeczą było powstanie cmentarza żydowskiego, smutne, że została stamtąd skradziona płyta. Dobrze, że jeszcze za życia Marka Edelmana udało się odsłonić pomnik w miejscu, gdzie był rodzinny dom Mordechaja Anielewicza. W szkole, w której pracuję, co roku przyjeżdża teatr, który wystawia „Zdążyć przed Panem Bogiem”. W nim mówi się o wzajemnych relacjach, jak getto funkcjonowało.
Rozmawiała Justyna Pochmara

Komentarze

Napisz komentarz

• Komentarze naruszające netykietę nie będą publikowane.
• Komentarze promujące własne np. strony, produkty itp. nie będą publikowane.
• Za treść komentarza odpowiada jego autor.
• Regulamin komentowania w serwisie wyszkowiak.pl

Imię:

Tytuł:

Komentarz: