Tendencje
[w:] „Wyszkowiak” nr 45/2010 z 9 listopada 2010 r.
Tendencja to dążenie do określonych założeń. Mówi się, że coś jest „tendencyjne”. W tym wypadku rozumienie owej tendencyjności jest pejoratywne, tj. negatywne. Tendencyjne, znaczy z „z góry założone”. W czymś, co jest tendencyjne, nie ma nic odkrywczego. Realizowana jest wcześniej ustalona idea. Założenie. Czyli coś jest powielane, kopiowane, znane. Pojawia się przeświadczenie. „Coś ma tendencje do psucia się”. „Ktoś na tendencję do zejścia na złą drogę”. „Ktoś ma tendencje do picia”. Oznacza to, że dana rzecz lub zachowanie lub człowiek dążą w kierunku realizowania jakiegoś założenia. Jakiejś wcześniej ustalonej sytuacji.
Tendencją w telewizji są obecnie programy, pokazujące ludzi, którzy pod okiem specjalistów chcą zmienić swoje życie. Na przykład ładniej się ubierać. Lub ładniej się malować ( w przypadku kobiet). Lub odchudzać się. Powstaje program tendencyjny. Specjalista, którym jest – nie wiedzieć dlaczego – aktor, przeprowadza tzw. zwykłych ludzi przez świat diet, specjalistów i wizażystów. Na koniec widzimy efekt z pozoru znakomity: przed nami stoi ufarbowana, uczesana i przebrana kobieta. Pokazywane są jej zdjęcia „sprzed” i „po” metamorfozie. Oczywiście nikt nie ma złudzeń – teraz kobieta wygląda lepiej. To jest tendencyjność. Program z góry zakłada, że z kogoś zaniedbanego specjaliści uczynią piękną kobietę. I tak jest. Ale czy tendencja ma dużo wspólnego z rzeczywistością, czy nie ma z rzeczywistością nic wspólnego?
Tendencja jest założeniem, a nie tym, co widzimy naprawdę. Tendencja jest pewnym narzuceniem sposobu patrzenia, myślenia i postrzegania. W literaturze również są tendencje. Nie oznacza to, że literatura zmierza naturalnie w pewnym kierunku. Zmierza kierowana tendencją.
Przez ostatnie trzy, może cztery lata na zachodzie prym wiodła literatura wampiryczna. W Polsce od jakichś dwóch lat pojawiają się na rynku książki, powieści, leksykony o wampirach i krwiopijcach. Oczywiście są to tłumaczenia z literatury, szczególnie amerykańskiej, chociaż jeszcze przed literackim szałem na wampiry w Polsce pojawiła się wspaniała powieść polskiej autorki z Lublina, która była literackim alter-ego słynnego „Zmierzchu”. Przeszła bez echa. I zniknęła. Bo tendencją w polskim biznesie literackim jest tłumaczenie powieści zachodnich, które znakomicie sprzedały się na zachodzie. Nie zaś wytwarzanie i poszukiwanie własnych wątków.
Owa tendencyjność nie dotyczy zresztą literatury, lecz wszystkiego. Filmów, motoryzacji, polskiej myśli technicznej. Nic osobliwego w polskich realiach nie istnieje. Słowacki przecież pisał już dawno: „Polsko, papugo narodów”. Nic się od tamtego czasu nie zmieniło.
Powracając jednak do tendencji. Teraz w literaturze popularnej zaistniała tendencja do przedstawiania „zombie”. Czyli tzw. „żywego trupa”. Wampiry odchodzą do lamusa. Literaturę i film okupują ożywające zwłoki, które za chwilę i w Polsce będą wiodły prym.
Z tendencyjnością wiąże się również kolejne zagrożenie. Widzimy to, co inni chcą, abyśmy widzieli. Jeżeli w programie tv „odmieniona” kobieta przedstawiona jest jako piękna i wszyscy ją podziwiają, to również my widzimy w niej piękność. Choć w gruncie, gdy się chwilę nad tym zastanowimy, nie musi nam się wcale podobać.
– To fakt, że ktoś, kto wcześniej był „nie zrobiony”, tj. nie pomalowany, uczesany, ubrany, kiedy zostaje „zrobiony”, prawdę mówiąc, nie zawsze mogę stwierdzić, że ten ktoś jest piękny i zmienił się nie do poznania – mówi znajoma, wielbicielka takich programów tv z metamorfozami. Ale dodaje, że poddaje się rytmowi narracji w programie i udaje, że wierzy w zmianę.
Żyjąc w dzisiejszym świecie, pełnym tendencji i narzucania nam sposobu myślenia przez media, politykę, modę, należy pamiętać, że piękno i uroda jest czymś wewnętrznym, a nie zewnętrznym. To blask prawdziwy, nie blask szklanych paciorków. I mam na myśli tu wszystkie przedmioty i energie, które nas na co dzień otaczają.
Daria Galant
Tendencją w telewizji są obecnie programy, pokazujące ludzi, którzy pod okiem specjalistów chcą zmienić swoje życie. Na przykład ładniej się ubierać. Lub ładniej się malować ( w przypadku kobiet). Lub odchudzać się. Powstaje program tendencyjny. Specjalista, którym jest – nie wiedzieć dlaczego – aktor, przeprowadza tzw. zwykłych ludzi przez świat diet, specjalistów i wizażystów. Na koniec widzimy efekt z pozoru znakomity: przed nami stoi ufarbowana, uczesana i przebrana kobieta. Pokazywane są jej zdjęcia „sprzed” i „po” metamorfozie. Oczywiście nikt nie ma złudzeń – teraz kobieta wygląda lepiej. To jest tendencyjność. Program z góry zakłada, że z kogoś zaniedbanego specjaliści uczynią piękną kobietę. I tak jest. Ale czy tendencja ma dużo wspólnego z rzeczywistością, czy nie ma z rzeczywistością nic wspólnego?
Tendencja jest założeniem, a nie tym, co widzimy naprawdę. Tendencja jest pewnym narzuceniem sposobu patrzenia, myślenia i postrzegania. W literaturze również są tendencje. Nie oznacza to, że literatura zmierza naturalnie w pewnym kierunku. Zmierza kierowana tendencją.
Przez ostatnie trzy, może cztery lata na zachodzie prym wiodła literatura wampiryczna. W Polsce od jakichś dwóch lat pojawiają się na rynku książki, powieści, leksykony o wampirach i krwiopijcach. Oczywiście są to tłumaczenia z literatury, szczególnie amerykańskiej, chociaż jeszcze przed literackim szałem na wampiry w Polsce pojawiła się wspaniała powieść polskiej autorki z Lublina, która była literackim alter-ego słynnego „Zmierzchu”. Przeszła bez echa. I zniknęła. Bo tendencją w polskim biznesie literackim jest tłumaczenie powieści zachodnich, które znakomicie sprzedały się na zachodzie. Nie zaś wytwarzanie i poszukiwanie własnych wątków.
Owa tendencyjność nie dotyczy zresztą literatury, lecz wszystkiego. Filmów, motoryzacji, polskiej myśli technicznej. Nic osobliwego w polskich realiach nie istnieje. Słowacki przecież pisał już dawno: „Polsko, papugo narodów”. Nic się od tamtego czasu nie zmieniło.
Powracając jednak do tendencji. Teraz w literaturze popularnej zaistniała tendencja do przedstawiania „zombie”. Czyli tzw. „żywego trupa”. Wampiry odchodzą do lamusa. Literaturę i film okupują ożywające zwłoki, które za chwilę i w Polsce będą wiodły prym.
Z tendencyjnością wiąże się również kolejne zagrożenie. Widzimy to, co inni chcą, abyśmy widzieli. Jeżeli w programie tv „odmieniona” kobieta przedstawiona jest jako piękna i wszyscy ją podziwiają, to również my widzimy w niej piękność. Choć w gruncie, gdy się chwilę nad tym zastanowimy, nie musi nam się wcale podobać.
– To fakt, że ktoś, kto wcześniej był „nie zrobiony”, tj. nie pomalowany, uczesany, ubrany, kiedy zostaje „zrobiony”, prawdę mówiąc, nie zawsze mogę stwierdzić, że ten ktoś jest piękny i zmienił się nie do poznania – mówi znajoma, wielbicielka takich programów tv z metamorfozami. Ale dodaje, że poddaje się rytmowi narracji w programie i udaje, że wierzy w zmianę.
Żyjąc w dzisiejszym świecie, pełnym tendencji i narzucania nam sposobu myślenia przez media, politykę, modę, należy pamiętać, że piękno i uroda jest czymś wewnętrznym, a nie zewnętrznym. To blask prawdziwy, nie blask szklanych paciorków. I mam na myśli tu wszystkie przedmioty i energie, które nas na co dzień otaczają.
Daria Galant